Bir yaz gecesi, yıldızların altında uzandığınızı hayal edin.
Yukarı baktığınızda belki onlarca yıldız sayabilirsiniz. Geri kalan her yer karanlık görünür.
Ama o karanlık görülen yerler… Gerçekten de karanlık mı? Boşluk mu?
İnsan gözüyle baktığımızda öyle sanıyoruz. Çünkü çıplak gözle, en açık gecede bile gökyüzünde yalnızca 4.000 ila 6.000 arasında yıldız görebiliyoruz.
Görme yetisi, neredeyse tüm canlılarda ortak olan evrensel bir özellik.
Ama sadece biz, gördüğümüzle yetinmeyip daha fazlasını hayal edebilen bir zihin geliştirdik.
Sadece gözlerle değil… akılla da görmeye başladık.
Fazlasını görmek için araçlar geliştirdik.
Hubble Uzay Teleskobu, bu hayalin ilk büyük adımıydı.
Geçmişte, astronomlar Hubble’ı gökyüzünün sıradan ve tamamen boş görünen bir noktasına günlerce sabitledi.
Orada hiçbir şey olmadığı düşünülüyordu. Ne bir yıldız, ne bir galaksi… Ne de bir umut ışığı.
Ama teleskop sabırla karanlığa bakmaya devam etti. Her gün, karanlıktan gelen zayıf ışığı topladı.
Ve sonunda — o küçücük, karanlık kareden… binlerce galaksi ortaya çıktı.
Her biri milyarlarca yıldızdan oluşan dev yapılar.
Bazıları spiral, bazıları çarpışma hâlinde, bazılarıysa henüz yeni doğmuş.
Bu görüntü yalnızca bilimsel bir başarı değil, aynı zamanda bir algı kırılmasıydı.
Çünkü o kadar “boş” görünen bir yerde bu kadar çok şeyin saklanabileceğini kimse düşünmemişti.
Ve o küçücük siyah karenin içine binlerce galaksi sığabiliyorsa... ya tüm gökyüzü?
Şimdi bir adım ileri gidiyoruz.
Tek bir görüntüde 800.000 galaksi görebilseydiniz ne hissederdiniz?
James Webb Uzay Teleskobu, işte tam olarak böyle bir derin uzay haritası oluşturdu.
Daha önce James Webb’den birçok görüntü yayımlandı. Ama bu… diğerlerinden farklı.
Çünkü bu kez bir görüntü değil, adeta bir “evren haritası” yayımlandı.
Hubble’ın en derin bakışında yaklaşık 10.000 galaksi varken, JWST’nin bu yeni haritasında 800.000’e yakın galaksi tespit edildi.
Bu, bugüne kadar yapılmış en büyük kozmos panoraması.
Neredeyse 10.000 ayrı görüntü bir araya getirildi.
Tıpkı evrenin dev bir yapbozunu çözmek gibi.
Ve her parça, binlerce galaksiyle dolu.
Peki bu ne kadar bir alanı kapsıyor biliyor musunuz?
Gece gökyüzüne baktığınızda Ay’ı gördüğünüz o anı hatırlayın.
Şimdi hayalinizde o Ay’ın yanına iki tane daha ekleyin.
İşte James Webb, sadece bu kadar küçük bir gökyüzü alanına baktı.
Bu tür görüntülere bakarken yalnızca gözlerimizle değil, hayal gücümüzle de “görmeye” çalışmalıyız.
800.000 galaksi…
Söylemesi kolay, anlaması zor.
Her bir galaksiyi devasa bir şehir gibi düşünün.
Bazıları küçük bir kasaba gibi, bazılarıysa milyonlarca ışık yılına yayılmış kozmik metropoller.
Kimisi Samanyolu kadar büyük, kimisi daha küçük… ama her biri başlı başına bir dünya.
Ve her galaksinin içindeki milyarlarca yıldız da…
Tıpkı bir şehrin içindeki binalarda yanan sayısız ışık gibi.
Şimdi bunu 800.000 kez çarpın.
Hepsi... tek bir görüntüde.
Karşılaştırma yapacak olursak:
Hubble Ultra Derin Alan görüntüsü A4 boyutunda bir kağıda basılsaydı,
James Webb’in bu görüntüsü aynı derinlikte yaklaşık 4 x 4 metrelik bir duvar resmi büyüklüğünde olurdu.
Eğer her galaksiyi tek tek incelemek isteseydik...
Günde bir tanesine baksanız, tüm galaksilere ulaşmanız iki bin yıldan fazla sürerdi.
Evren o kadar muazzam genişlikte bir yer ki, sınırlarını çizmeye çalışmak...
okyanusun tamamını bir bardağa sığdırmaya çalışmak gibi.
GEÇMİŞE YOLCULUK
Bu haritayı benzersiz kılan yalnızca galaksi sayısının muazzamlığı değil… Aynı zamanda milyarlarca yıl önceye bakıyor olmamız.
James Webb Uzay Teleskobu adeta bir zaman makinesi gibi çalışıyor.
Webb’in evrene dönük bakışı, bizi yaklaşık 13,5 milyar yıl geriye götürüyor – Büyük Patlama’dan sadece birkaç yüz milyon yıl sonrasına.
Evrenin yaşı yaklaşık 13,8 milyar yıl olduğuna göre, bu bakış kozmik tarihin %98’ine karşılık gelen bir zaman derinliğine ulaşmış durumda.
Başka bir deyişle, Webb’in kamerasına yakalanan o sönük kırmızı noktalardan bazıları, evren henüz bebekken parlayan ilk galaksilerin ta kendisi.
Tek bir karede, neredeyse tüm evren tarihini gözlerinizle görebiliyorsunuz.
Kaydettiği galaksilerin birçoğu o kadar uzakta ki onları, evrenin çocukluk çağındaki halleriyle — yaklaşık 13 milyar yıl öncesiyle — görüyoruz.
Bunun sebebi, ışığın sınırlı hızla yol alması.
Yani uzaydaki uzak bir cisme baktığımızda, onun geçmişte yaydığı ışığı görüyoruz.
Örneğin; Dünya’dan 100 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızı bugün görüyor olmamız, aslında o yıldızın 100 yıl önceki haline tanıklık ediyor olmamız anlamına gelir.
Milyarlarca ışık yılı uzaklıktaki bir galaksiye baktığımızdaysa, onu milyarlarca yıl öncesindeki haliyle izleriz.
Gördüğünüz bu dokuz karelik kolaj, sıradan bir fotoğraf değil.
James Webb Uzay Teleskobu’nun COSMOS-Web projesi kapsamında oluşturduğu bir zaman tüneli.
Üst sol köşedeki galaksi, görece yakınımızdaki — yani evrenin bugünkü yaşına çok yakın bir döneme ait bir galaksi.
Ancak montajın alt sağ köşesine doğru ilerledikçe, galaksiler evrenin giderek daha erken dönemlerine, çocukluk yıllarına doğru geri götürüyor.
Aradaki her kare bir dönemi temsil ediyor: 3, 4, 8, 9, 10, 11, 12 ve hatta 13 milyar yıl öncesini.
Bu görsel adeta evrenin bir hatıra defteri gibi.
Her bir galaksi, kozmosun farklı yaşlarından birer portre sunuyor.
James Webb göreve başlamadan önce, evrenin ilk 500 milyon yılı içinde oluşmuş galaksilerin son derece nadir olduğu düşünülüyordu.
Bu mantıklıydı: Büyük Patlama gerçekleşir, ardından ilk yıldızlar ve galaksiler oluşana kadar zaman geçmesi gerekir.
Işıkların yanması için evrende bir hazırlık süresi olmalıydı — en azından öyle varsayılıyordu.
Ancak James Webb bu varsayımları altüst etti.
Bilim insanlarını en çok şaşırtan şey, James Webb’in beklenenden yaklaşık 10 kat fazla galaksiyle karşılaşmış olmasıydı.
Yani evrenin ilk dönemlerinde, beklediğimizden çok daha parlak ve büyük galaksiler vardı!
Evren, daha 400 milyon yıl geçmeden, nasıl bu kadar kısa sürede milyarlarca yıldız kütlesini oluşturabildi?
Bu durum, mevcut kozmolojik modelimizi ciddi şekilde zorluyor.
Kısacası, bu harita bilim dünyası için bir hazine sandığı.
Üstelik veriler herkese açık.
Amaç, dünyanın dört bir yanından araştırmacıların bu veri hazinesine dalıp yeni keşifler yapması.
Bilimsel demokrasi işte tam da bu:
Evrenin en gelişmiş teleskobundan gelen veriler, merak eden herkesin hizmetine sunuluyor.
Ve belki de asıl büyük keşifler, henüz bu verileri inceleyecek yüzlerce zihin tarafından yapılacak.
SON
Bu kadar bilimsel detayın ardından durup büyük resme bakalım.
800.000 galaksilik bu haritaya baktığınızda… içinizde nasıl bir his uyanıyor?
Muhtemelen önce küçüklük duygusu.
Çünkü bu fotoğraftaki sayısız galaksiden yalnızca biri bizim Samanyolu’muz.
Ve o Samanyolu’nun içinde, Güneş adını verdiğimiz sıradan bir yıldızın çevresinde dönen küçük bir gezegendeyiz.
Bu düşünce, insanı hem alçakgönüllü yapıyor hem de hayrete düşürüyor.
Mesela… Evren’de yalnız mıyız?
Belki değiliz. Çünkü görünen onca galaksi, görünmeyenlerin sadece küçük bir kısmı.
İstatistiksel olarak, yaşam barındıran başka gezegenler olması oldukça olası.
Ama öte yandan, bu muazzam mesafeler ve devasa sayılar içinde insan, kendini yapayalnız da hissedebiliyor.
Bu yalnızlık, fiziksel bir gerçeklik.
En yakın galaksiler bile milyonlarca ışık yılı uzaklıkta, yani erişilmez mesafelerde.
Karanlığa bakıp “Orada ne var?” diye merak eden tek canlı türüyüz.
Ve bu merak, bizi 13 milyar yıl öteden gelen ışığı yakalayacak araçlar geliştirmeye kadar götürdü.
İnsan eliyle, insan aklıyla…
Göremediğimizi görmek, anlayamadığımızı anlamak için.
Ne kadar garip değil mi?
Milyarlarca galaksi…
Her birinde milyarlarca yıldız…
O yıldızların çevresinde dönen milyarlarca gezegen…
Ve o gezegenlerin…
Sadece bir tanesinde…
Kendini sorgulayan, evrene bakan, düşünen bir zihin.
📌James Webb’in elde ettiği verilerle oluşturulan etkileşimli haritayı incelemek isterseniz:
🔗https://cosmos2025.iap.fr/fitsmap/?ra=150.0927142&dec=2.1876648&zoom=2
1. COSMOS-Web Etkileşimli Harita
📌 James Webb’in verileriyle oluşturulan 800.000 galaksilik derin uzay haritasını keşfet.
🔗 https://cosmos2025.iap.fr/fitsmap/?ra=150.0927142&dec=2.1876648&zoom=2
2. COSMOS-Web Resmî Proje Sayfası
📌 JWST verilerinin işlendiği, kamuya açık bilimsel veri arşivi ve proje detayları.
🔗 https://cosmos.astro.caltech.edu/page/cosmosweb
3. JADES-GS-z14-0 Galaksisi Hakkında (En Eski Galaksi Adayı)
📌 JWST tarafından gözlemlenen, evrenin ilk dönemlerine ait galaksilerden biri.
🔗 https://www.space.com/james-webb-oldest-galaxy-discovery-2024
4. JWST’nin Derin Alan Gözlemi Haberi (ScienceAlert)
📌 Beklenenden 10 kat fazla galaksi gözlemlendi; kozmoloji yeniden düşünülüyor.
🔗 https://www.sciencealert.com/james-webbs-deepest-image-reveals-thousands-of-hidden-galaxies
5. NASA JWST Bilgi Sayfası
📌 James Webb Uzay Teleskobu’nun resmi görev bilgileri, bilimsel hedefleri ve gelişmeler.
🔗 https://www.jwst.nasa.gov/
